Plooivleugelwespen

Plooivleugelwespen (Vespidae) zijn wespen, die hun vleugels in rust dubbelvouwen, waardoor de vleugels veel smaller lijken. Waarom ze dit doen is nog niet exact bekend. Mogelijk bespaart het ruimte en beschadigen de vleugels minder snel in smalle gangetjes. In Nederland komen zo’n 50 soorten Plooivleugelwespen voor. Enkele daarvan zijn hieronder beschreven.

Deukmetselwespen

Deukmetselwespen (Symmorphus) zijn te herkennen aan de groef in de lengterichting op het eerste achterlijfssegment. Als je goed kijkt is deze op de eerste foto te zien (hij loopt van het zwart tot net in de gele achterrand). In Nederland komen 7 soorten voor. De vrouwtjes nestelen in holle stengels en maken ook wel gebruik van insectenhotels. Ze vangen de larven van Bladhaantjes en Snuitkevers en rupsen van nachtvlinders als prooi.

Deukmetselwesp

Deukmetselwesp

Deukmetselwesp

Deukmetselwesp

Onderorde: Apocrita
Sectie: Angeldragers (Aculeata)
Familie: Plooivleugelwespen (Vespidae)
Genus: Deukmetselwespen (Symmorphus)
Soort: (onzeker) Symmorphus bifasciatus of Symmorphus connexus

Hoornaren

Hoornaren (Vespa) zijn grote wespen met een gele en rood-bruine kleur. In Nederland komt één soort voor, de Hoornaar (Vespa crabro).

Hoornaar

De Hoornaar (Vespa crabro) is de grootste wesp van Nederland met een lengte van 22-35 mm. Ondanks hun indrukwekkende uiterlijk, zijn ze over het algemeen niet agressief. De Hoornaar wordt soms verward met de Middelste wesp (Dolichovespula media), maar deze heeft veel minder rood en een gele figuur aan de zijkant van het borststuk. Ook verschillen de voelsprieten van de Hoornaar en de Middelste wesp. Bij de Hoornaar zijn deze bijna volledig rood, terwijl de Middelste wesp zwarte voelsprieten heeft.

Hoornaar

Hoornaar

Hoornaar

Hoornaar

Hoornaar

Hoornaar

Onderorde: Apocrita
Sectie: Angeldragers (Aculeata)
Familie: Plooivleugelwespen (Vespidae)
Genus: Hoornaren (Vespa)
Soort: Hoornaar (Vespa crabro)

Kortkopwespen

Kortkopwespen (Vespula) heten zo omdat de wang, het stukje tussen de kaken en de onderkant van de ogen, vrij kort is. Dit in tegenstelling tot de Langkopwespen (Dolichovespula), die juist een lange wang hebben. Er zijn 4 soorten Kortkopwespen in Nederland. De soorten Duitse wesp en Gewone wesp worden ook wel limonadewespen genoemd. Deze soorten komen aan het eind van de zomer op zoetigheden af en willen daarbij nog wel eens overlast geven.

Gewone wesp

Vrouwtjes van de Gewone wesp (Vespula vulgaris) zijn te herkennen aan de ankervormige zwarte vlek op de voorkant van de kop. Daarnaast is aan de voorrand van het achterlijf is een brede zwarte rand te zien die aan de achterkant in een punt eindigt. De zwarte rand is echter ook wel eens smal, maar als hij breed is weet je zeker dat je met de Gewone wesp te maken hebt.

Gewone wesp vrouwtje

Gewone wesp vrouwtje

Gewone wesp vrouwtje

Gewone wesp vrouwtje

Gewone wesp vrouwtje

Gewone wesp vrouwtje

Gewone wesp vrouwtje

Gewone wesp vrouwtje

Gewone wesp (Vespula vulgaris) vrouwtje

Gewone wesp vrouwtje

Gewone wesp (Vespula vulgaris) vrouwtje

Gewone wesp vrouwtje

Onderorde: Apocrita
Sectie: Angeldragers (Aculeata)
Familie: Plooivleugelwespen (Vespidae)
Genus: Kortkopwespen (Vespula)
Soort: Gewone wesp (Vespula vulgaris)

Mannetjes zijn groter en hebben veel langere voelsprieten dan de vrouwtjes. Mannetjes van de Gewone wesp (Vespula vulgaris) hebben vaak een ankervormige zwarte vlek op de voorkant van de kop, maar het anker is vaak minder duidelijk dan bij de vrouwtjes. De zwarte rand met punt figuur aan de voorrand van het achterlijf is vaak een stuk smaller dan bij de vrouwtjes.

Gewone wesp mannetje

Gewone wesp mannetje

Gewone wesp mannetje

Gewone wesp mannetje

Onderorde: Apocrita
Sectie: Angeldragers (Aculeata)
Familie: Plooivleugelwespen (Vespidae)
Genus: Kortkopwespen (Vespula)
Soort: Gewone wesp (Vespula vulgaris)

Duitse wesp

Vrouwtjes en mannetjes van de Duitse wesp (Vespula germanica) hebben 1 of 3 zwarte vlekken aan de voorkant van de kop (vaak stippen en soms wat grotere vlekken). Bij de mannetjes zijn de vlekken rommeliger en lijkt het soms op de ankervorm van de Gewone wesp. Aan de voorrand van het achterlijf is een smalle zwarte figuur zichtbaar, die wel wat weg heeft van de Schoppenfiguur in een kaartspel. Soms is echter bij de Gewone wesp ook een daar op lijkende figuur te zien. Mannetjes hebben veel langere voelsprieten dan de vrouwtjes.

Duitse wesp

Duitse wesp

Duitse wesp

Duitse wesp

Duitse wesp

Duitse wesp

Duitse wesp (Vespula germanica)

Duitse wesp

Duitse wesp (Vespula germanica)

Duitse wesp

Onderorde: Apocrita
Sectie: Angeldragers (Aculeata)
Familie: Plooivleugelwespen (Vespidae)
Genus: Kortkopwespen (Vespula)
Soort: Duitse wesp (Vespula germanica)

Langkopwespen

Langkopwespen (Dolichovespula) heten zo omdat de wang, het stukje tussen de kaken en de onderkant van de ogen, vrij lang is. Dit in tegenstelling tot de Kortkopwespen (Vespula), die juist een korte wang hebben.

Middelste wesp

De koningin van de Middelste wesp (Dolichovespula media) heeft veel veel rode delen en wordt soms verward met de Hoornaar (Vespa crabro). De Hoornaar heeft veel meer rood en de gele figuur aan de zijkant van het borststuk ontbreekt. Deze gele figuur, in de vorm van een op zijn kant liggende 7 is de makkelijkste manier om de Middelste wesp te herkennen. Daarnaast heeft de Hoornaar bijna volledig rode voelsprieten, terwijl de Middelste wesp zwarte voelsprieten heeft.

De koningin is op de foto’s houtvezels aan het knagen, die voor het nest worden gebruikt.

Middelste wesp (Dolichovespula media) koningin

Middelste wesp koningin

Middelste wesp (Dolichovespula media) koningin

Middelste wesp koningin

Middelste wesp (Dolichovespula media) koningin

Middelste wesp

Onderorde: Apocrita
Sectie: Angeldragers (Aculeata)
Familie: Plooivleugelwespen (Vespidae)
Genus: Langkopwespen (Dolichovespula)
Soort: Middelste wesp (Dolichovespula media)

Werksters (en ook mannetjes) van de Middelste wesp zijn vaak veel zwarter dan de koningin. Ze kunnen soms bijna helemaal zwart zijn. Maar ook hier is de gele op zijn kant liggen 7-figuur aan de zijkant van de borst een makkelijk herkenningspunt. De werksters is op de foto’s houtvezels aan het knagen, die voor het nest worden gebruikt.

Middelste wesp (Dolichovespula media)

Middelste wesp

Middelste wesp (Dolichovespula media)

Middelste wesp

Onderorde: Apocrita
Sectie: Angeldragers (Aculeata)
Familie: Plooivleugelwespen (Vespidae)
Genus: Langkopwespen (Dolichovespula)
Soort: Middelste wesp (Dolichovespula media)

Muurwespen

In Nederland zijn 12 soorten Muurwespen (Ancistrocerus), waarbij diverse soorten erg op elkaar lijken. De mannetjes hebben een soort haakje aan het einde van de voelsprieten.

Vroege muurwesp

Vrouwtjes van de Vroege muurwesp (Ancistrocerus nigricornis) overwinteren en zijn daarom al vroeg in het jaar te zien. In maart en begin april zijn ze al actief. De andere soorten zijn pas vanaf half april te zien. Omdat het de enige overwinterende soort is, is er bij waarnemingen in maart en begin april met redelijke zekerheid sprake van de soort Vroege muurwesp.

Vroege muurwesp (Ancistrocerus nigricornis)

Vroege muurwesp (Ancistrocerus nigricornis)

Vroege muurwesp (Ancistrocerus nigricornis)

Vroege muurwesp (Ancistrocerus nigricornis)

Vroege muurwesp (Ancistrocerus nigricornis)

Vroege muurwesp (Ancistrocerus nigricornis)

Vroege muurwesp (Ancistrocerus nigricornis)

Vroege muurwesp (Ancistrocerus nigricornis)

Onderorde: Apocrita
Sectie: Angeldragers (Aculeata)
Familie: Plooivleugelwespen (Vespidae)
Genus: Muurwespen (Ancistrocerus)
Soort: (onzeker) Vroege muurwesp (Ancistrocerus nigricornis)

Onbekende muurwesp

Onderstaande muurwespen zijn in april en later waargenomen, waardoor het niet makkelijk is vast te stellen welke soort het betreft.

Muurwesp

Muurwesp

Muurwesp (Ancistrocerus spec.)

Muurwesp

Muurwesp (Ancistrocerus spec.)

Muurwesp

Muurwesp (Ancistrocerus spec.)

Muurwesp

Muurwesp (Ancistrocerus spec.)

Muurwesp

Muurwespen vangen rupsen van nachtvlinders als prooi voor hun larven. Hier is een muurwesp te zien met een net gevangen rups.

Muurwesp

Muurwesp met gevangen rups

Muurwesp met gevangen rups

Muurwesp met gevangen rups

Bij het bouwen van hun nest maken Muurwespen graag gebruik van insectenhotels, zoals op onderstaande foto’s is te zien. Muurwespen bouwen nesten van leem in holle stengels of in gaten die ze in muren of bomen vinden. Ze worden ook wel leemwespen of metselwespen genoemd.

Muurwesp bouwt nest

Muurwesp bouwt nest

Muurwesp bouwt nest

Muurwesp met bolletje klei

Onderorde: Apocrita
Sectie: Angeldragers (Aculeata)
Familie: Plooivleugelwespen (Vespidae)
Genus: Muurwespen (Ancistrocerus)
Soort: onbekend

Urntjeswespen

Urntjeswespen (Eumenes) zijn sierlijke wespen, die urnvormige nesten maken. De wespen zijn te herkennen aan het zeer smalle eerste achterlijfssegment in combinatie met de bolbormige borst en bolvormige achterlijf vanaf het tweede segment. Er zijn 4 soorten in Nederland, die vrij sterk op elkaar lijken. De mannetjes zijn herkenbaar aan het haakje aan het einde van de voelsprieten.

Urntjeswesp mannetje

Urntjeswesp mannetje

Urntjeswesp mannetje

Urntjeswesp mannetje

Urntjeswesp

Urntjeswesp

Urntjeswesp

Urntjeswesp

Urntjeswesp

Urntjeswesp

Urntjeswesp

Urntjeswesp

Onderorde: Apocrita
Sectie: Angeldragers (Aculeata)
Familie: Plooivleugelwespen (Vespidae)
Genus: Urntjeswespen (Eumenes)
Soort: onbekend

Veldwespen

Veldwespen (Polistes) zijn sociale wespen waarvan de vrouwtjes overwinteren en in het voorjaar (april t/m juni) een nest bouwen. Er zijn twee soorten veldwespen in Nederland, waarvan er één (de Bergveldwesp) erg zeldzaam is. De andere soort (de Franse veldwesp) heeft zich vanuit het Zuiden inmiddels over het grootste deel van Nederland verspreid.

Franse veldwesp

De Franse veldwesp (Polistes dominula) is een slanke wesp die te herkennen is aan de grotendeels oranjerode voelsprieten. Alleen de eerste 3 segmenten zijn deels zwart. Vrouwtjes hebben zwarte ogen.

Franse veldwesp (Polistes dominula) vrouwtje

Franse veldwesp vrouwtje

Franse veldwesp (Polistes dominula) vrouwtje

Franse veldwesp vrouwtje

Franse veldwesp (Polistes dominula) vrouwtje

Franse veldwesp vrouwtje

Franse Veldwesp (Polistes dominula) vrouwtje

Franse veldwesp vrouwtje

Franse veldwesp (Polistes dominula) vrouwtje

Franse veldwesp vrouwtje

Franse veldwesp (Polistes dominula) vrouwtje

Franse veldwesp vrouwtje

Franse veldwesp (Polistes dominula) vrouwtje

Franse veldwesp vrouwtje

Franse veldwesp (Polistes dominula) vrouwtje

Franse veldwesp vrouwtje

De mannetjes van de Franse veldwesp hebben groene ogen en gekromde uiteinden van de voelsprieten.

Franse veldwesp (Polistes dominula) mannetje

Franse veldwesp mannetje

Franse veldwespen maken een nest zonder papieren omhulsel. Hieronder is zo’n nest te zien. De foto is in Spanje genomen. Het is daarom mogelijk dat het de sterk gelijkende Gallische wesp betreft, die wel in Spanje maar niet in Nederland voorkomt.

Nest van de Franse veldwesp

Nest van de Franse veldwesp

Onderorde: Apocrita
Sectie: Angeldragers (Aculeata)
Familie: Plooivleugelwespen (Vespidae)
Genus: Veldwespen (Polistes)
Soort: Franse veldwesp (Polistes dominula)

Meer Wespen

Bekijk ook andere wespen.

Spinnendoders

Tuinspinnendoders

Tuinspinnendoders hebben een rood met zwart achterlijf. De voorkant van het halsschild helt steil naar voren.

Onderorde: Apocrita
Sectie: Angeldragers (Aculeata)
Familie: Spinnendoders (Pompilidae)
Genus: Tuinspinnendoders (Caliadurgus)

Bronswespachtigen

Staartwespen

Staartwespen zijn meestal vrij kleine groen of rood metaalkleurige wespen met een relatief lange legboor.

Onderorde: Apocrita
Sectie: Sluipwespen (Parasitica)
Superfamilie: Bronswespachtigen (Chalcidoidea)
Familie: Staartwespen (Torymidae)